از سری مقالات مربوط به مراحل تولید تابلو فرش، در این مقاله نیز به به توضیح چله و تار تابلو فرش دستباف خواهیم پرداخت. پس از طراحی و کدبندی طرح تابلوفرش در فتوشاپ و تهیه نخ ها و رنگرزی آنها، نوبت به چله کشی دار تابلوفرش و آماده کردن دار برای بافت توسط بافنده می‌رسد.
چله فرش و تابلو فرش
چله تابلو فرش عبارت است از نخ هایی که بصورت عمودی روی دار تابلو فرش کشیده شده و پود و نخ های تابلوفرش روی آن بافته می‌شوند. نخ چله تابلو فرش میتواند از جنس پنبه یا ابریشم باشد. اکثر تابلوفرش های بافته شده در تبریز و موجود در بازار، چله هایی از جنس ابریشم دارند.
تفاوت تابلو فرش چله ابریشم با تابلو فرش چله پنبه
یکی از سوالاتی که برای خریداران تابلو فرش پیش می‌آید این است که تابلو فرش چله ابریشم بخریم یا تابلوفرش چله پنبه ؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که اکثر تابلوفرش های موجود در بازار از جنس چله ابریشم هستند و همیشه حق انتخاب میان تابلوفرش چله ابریشم و چله پنبه وجود ندارد. معمولا تابلوفرش های آیات قرآنی دارای چله پنبه هستند که قیمت مناسبی داشته باشند. از نظر کیفیت میتوان گفت جنس چله تاثیری در کیفیت تابلوفرش، رنگبندی و درخشندگی نخ های آن ندارد. همچنین از نظر ظاهری نیز میتوان گفت چله های تابلوفرش پس از قاب شدن در پشت قاب مانده و دیده نخواهند شد و جنس چله روی تابلوفرش دیوارکوب شده معلوم نخواهد بود. اما تفاوت هایی میان چله ابریشم و چله پنبه وجود دارد که شاید در انتخاب شما تاثیر گذار باشند.
چله ابریشم مزایایی دارد که باعث محبوبیت آن و پرکاربرد بودن آن در تابلوفرش شده است. چله ابریشم دارای عمر مفید بسیار بالاتری نسبت به چله پنبه است و حدود 10 برابر عمر بیشتری نسبت به چله پنبه دارد و در برابر پوسیدگی بسیار مقاوم تر است. همچنین چله ابریشم ارزش بسیار بالاتری از چله پنبه دارد. قیمت چله ابریشم حدود 30 برابر چله پنبه است. به همین دلیل تابلوفرشی با چله ابریشم قیمت بالاتری نسبت به همان تابلوفرش با چله پنبه دارد.
پس اگر میخواهید تابلوفرشی با طول عمر بالا و مقاومت بالا در برابر پوسیدگی و بیدزدگی داشته باشید، بهتر است تابلوفرش چله ابریشم خریداری کنید.
چله کشی فرش و تابلو فرش
به عمل کشیدن نخ های تار روی دار تابلو فرش، چله کشی گفته میشود. چله کشی یکی از مراحل مهم و حساس است که باید با دقت بالا انجام شود تا تابلوفرش بافته شده روی چله ها دارای ایراد نباشد.
وسایل مورد نیاز برای چله کشی
شناسنامه یا نقشه
برای چله کشی چله ها، باید سایز تابلو فرش مشخص باشد. سایز تابلو فرش در شناسنامه فایل آن یا نقشه کاغذی چاپ شده آن درج شده است. عدد های تعداد لای و تعداد گره برای چله کشی استفاده می‌شوند.
دار تابلو فرش
به چهارچوبی از جنس فلز که تابلو فرش روی آن بافته میشود دار گفته میشود. داری که برای چله کشی استفاده میشود باید متناسب با سایز تابلو فرش باشد. معمولا دار را 25 سانتیمتر از ارتفاع و 10 سانتیمتر از عرض، بزرگتر از فرش در نظر میگیرند. اگر دار تابلوفرش دارای ارتفاع بیشتری باشد، منجر به مصرف زیاد چله و بالا رفتن هزینه چله خواهد شد. دار ها نیز بسته به سایز تابلو فرش و سلیقه بافنده، در چندین نوع مختلف ساخته می‌شوند. انواع دار که برای تابلو فرش ها استفاده میشود عبارت است از دار یک طرفه و دار چرخشی که هر یک از اینها نیز میتوانند بصورت پایه دار یا بدون پایه باشند.
چله
نخ چله با ضخامتی متناسب با رجشمار تابلوفرش که میتواند از جنس ابریشم یا پنبه باشد.
روش های چله کشی
چله کشی با دستگاه
در روزگاران قدیم چله کشی فرش و تابلو فرش بصورت دستی انجام می‌شد. اما با پیشرفت صنعت و تکنولوژی، برای چله کشی نیز دستگاهی تمام اتوماتیک ابداع شد که کار چله کشی را بسیار آسان‌تر کرد. در این روش چله کشی به صورت تمام اتوماتیک توسط دستگاه انجام میشود. تنها کاری که توسط انسان انجام میشود، بستن دار روی دستگاه و تنظیم تعداد گره و رجشمار تابلوفرش است. چله کشی با دستگاه تمام اتوماتیک مزایای زیادی دارد که عبارتند از : یکدست بودن کشش چله ها، فاصله یکسان و یکنواخت میان چله ها، چله کشی در زمان سریع، هزینه کمتر و رنگ شدن اتوماتیک چله ها. اما دستگاه چله کشی در همه شهر ها وجود ندارد و بیشتر در شهرهای تبریز و سردرود از این دستگاه استفاده میشود.
چله کشی دستی
همان طور که گفتیم، چله کشی با دست، روشی است که از روزگاران قدیم برای چله کشی فرش و تابلوفرش استفاده می‌شد. امروزه نیز در اکثر نقاط کشور که دستگاه اتوماتیک در دسترس نیست، از روش چله کشی دستی استفاده میشود. چله کشی دستی نیاز به مهارت بالایی دارد و توسط افراد ماهر انجام میشود. معمولا دو نفر برای چله کشی دستی نیاز است تا هم در زمان سریعتری چله کشی انجام شود و هم اینکه کشش چله ها و تراکم آنها به خوبی کنترل شود تا چله کشی با کیفیت از آب دربیاید. اما زمانبر بودن، هزینه بالا، عدم تنظیم دقیق کشش و تراکم چله ها از معایب چله کشی به روش دستی است. اما چله کش ماهر میتواند چله کشی با کیفیتی انجام دهد.
کلام آخر
در این مطلب به بررسی چله تابلو فرش و روش های چله کشی پرداختیم. چله تابلوفرش یکی از مصالح مهم به کار رفته در تابلوفرش است که جنس آن تاثیر زیادی در قیمت تابلوفرش دارد. همچنین تفاوت تابلوفرش چله ابریشم با تابلوفرش چله پنبه را ذکر کردیم تا انتخابی آسان در خرید تابلو فرش داشته باشید. شما نیز هر سوالی درباره چله تابلوفرش و جنس آن داشتید، میتواند در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.