در ادامه سری مقالات مربوط به مراحل تولید تابلو فرش، در این مقاله نیز نحوه رنگرزی نخ های تابلو فرش را برای شما توضیح خواهیم داد. رنگرزی نخ های تابلو فرش یکی از مراحل مهم و حساس است که تاثیر بسزایی در کیفیت تابلو فرش دارد. رنگرزی را میتوان به عنوان هنری خاص و بی بدیل معرفی کرد که رنگ قالی های زیبا را پدید می‌آورد.
هر تابلو فرش رنگ های مخصوص به خود را دارد و برای بافت تابلو فرش فقط باید از آن رنگ ها استفاده کرد. اکثر تابلو فرش ها تعداد رنگ بین 30 رنگ تا 180 رنگ دارند. تابلو فرش های آموزشی و آیه تعداد رنگ کمتری دارند و در مقابل طرح های فرانسوی و مهمانی تعداد رنگ بیشتری دارند.
وزن نخ هر رنگ نیز بسته به میزانی که استفاده میشود متفاوت است. مثلا از یک رنگ شاید 2 گرم استفاده شود اما از رنگی دیگر شاید 400 گرم استفاده شود.
رنگرزی چیست ؟
نخ های تابلو فرش که در بازار فروخته میشود در ابتدا به رنگ سفید هستند. به آماده کردن وزن نخ ها و رنگ کردن آن متناسب با تابلو فرش مد نظر، رنگرزی گفته میشود.
رنگرزی فرآیندی است که در طی آن نخ ها در محلولی که شامل مواد رنگزا و مواد شیمیایی می‌باشد، رنگ آمیزی می‌شوند. در طی فرآیند رنگرزی، ماده‌ی رنگزا که عمدتا بصورت پودر شیمیایی محلول در آب جوش است، در حرارت و زمان مشخص، داخل الیاف نخ نفوذ کرده و آن را رنگ میکند. ماده‌ی رنگزا به مواد طبیعی یا شیمیایی که قابلیت رنگرزی الیاف را دارند گفته میشود. رنگ نخ رنگرزی شده نباید به آسانی در اثر شستشو یا در برابر نور از بین برود.
رنگرزی نخ ها یکی از مراحل مهم تولید تابلو فرش است که اگر دقت لازم در انجام آن به کار گرفته نشود، باعث بوجود آمدن رنگ های ناموزون در تابلو فرش و شفاف نبودن رنگ ها و در نتیجه پایین بودن کیفیت آن خواهد شد.
*** این مقاله را نیز بخوانید : همه چیز درباره نخ فرش و تابلو فرش
مراحل رنگرزی نخ های تابلو فرش
چاپ وزن و پالت رنگی
فایل طرح تابلو فرش که قبلا طراحی و کدبندی آن توسط طراح انجام شده است، عکسی با فرمت bmp است. از این فایل، با استفاده از نرم افزار مخصوص کدبندی تابلو فرش، رنگ های طرح تابلو فرش و وزن نخ هر رنگ برای طرح مد نظر استخراج میشود.
در یک جدول، وزن نخ هر رنگ مشخص میشود که به این جدول، جدول وزن گفته میشود. رنگ های ابریشم نیز متناسب با طرح، در این جدول مشخص می‌شوند.
در جدولی دیگر، رنگ ها در کنار هم بصورت طیف رنگی با شماره رنگ چیده می‌شوند که به این جدول، پالت رنگی یا جعبه رنگ گفته میشود. پالت رنگی با پرینتری دقیق با کیفیت بالا روی کاغذ چاپ میشود و رنگرزی نخ ها با استفاده از آن انجام میشود.
آماده سازی نخ ها
نخ های سفید در ابتدا بصورت کلافی هستند. کلاف نخ نیز عمدتا دارای 5 وزن است که این وزنها عبارتند از : 200 گرم، 100 گرم، 50 گرم، 25 گرم و 10 گرم.
پس از چاپ پالت رنگی و وزن نخ ها، دسته کلاف هر رنگ متناسب با وزن آن بصورت جداگانه با طناب رنگرزی بسته شده و شماره گذاری میشود. برای مثال اگر نخ شماره 1 دارای وزن 60 گرم است، یک کلاف 50 گرمی و یک کلاف 10 گرمی در کنار هم با طناب بسته شده و شماره 1 روی آن درج میشود. در مثالی دیگر، اگر نخ شماره 2 دارای وزن 82 گرم است، یک کلاف 50 گرمی، یک کلاف 25 گرمی و یک کلاف 10 گرمی در کنار هم بسته شده و شماره گذاری می‌شوند (در نهایت وزن کلاف ها 85 گرم خواهد بود که 3 گرم بیشتر است). برای مثالی دیگر، اگر نخ شماره 3 دارای وزن 100 گرم باشد، یک کلاف 100 گرمی برای آن استفاده خواهد شد. رنگ ابریشم بصورت کلافی نبوده و مقدار درج شده در جدول رنگ برای آن در نظر گرفته خواهد شد.
رنگرزی نخ ها
پس از آماده سازی نخ های سفید متناسب با وزن هر رنگ، رنگرز از روی پالت رنگی و شماره های درج شده روی نخ، رنگرزی نخ را انجام می‌دهد. نخ های کلافی در قابلمه یا دیگ آب جوش که با استفاده از پودر رنگ شیمیایی، آب آن رنگی شده است قرار گرفته و مدت زمان مشخصی جوشانده می‌شوند. جوشانده شدن نخ در آب جوش رنگی باعث رنگ گرفتن نخ خواهد شد.
در انتها، نخ ها در هوای آزاد قرار می‌گیرند تا خشک شوند. در فصل زمستان نیز برای خشک کردن نخ ها از وسیله ای به نام خشک کن (که مانند خشک کن ماشین لباسشویی عمل میکند) استفاده میشود.
گلوله و توپک کردن نخ ها
پس از رنگرزی و خشک کردن نخ ها که بصورت کلافی هستند، نوبت به گلوله و توپک کردن آن ها می‌رسد. نخ ها با استفاده از دستگاه مخصوص، گلوله و توپک می‌شوند. پس از گلوله شدن نیز نخ ها شماره گذاری می‌شوند.
استفاده نخ ها بصورت کلافی برای بافنده سخت است و اکثرا گره خوردن نخ در حالت کلافی کار را برای بافنده سخت میکند. برای همین بهتر است نخ ها گلوله شده و شماره گذاری شوند تا کار برای بافنده آسان باشد.
اگر میخواهید نخ و نقشه تابلو فرش بخرید، بهتر است قبل از خرید از شرکت فروشنده سوال کنید که آیا نخ ها گلوله شده هستند یا نه؟ بهتر است نخ و نقشه و مصالح بافت تابلو فرش را از شرکتی بخرید که نخ ها را بصورت گلوله شده و شماره گذاری شده ارسال میکند.
کلام آخر
در این مطلب نحوه آماده سازی و رنگرزی نخ های تابلو فرش را برای شما توضیح دادیم. رنگرزی نخ ها پس از طراحی طرح و تهیه نخ ها انجام میشود. مرحله رنگرزی از مراحل مهم و حساس است که جذابیت رنگ های تابلو فرش در این مرحله مشخص میشود و تاثیر اصلی را در کیفیت و زیبایی تابلو فرش دارد.
منبع : نخ و نقشه آرازفرش